Aile hekimliği uygulaması, birinci basamak sağlık hizmetlerinde önemli bir dönüşüme ortam hazırlamıştır. 2022 Yılı Cumhurbaşkanlığı Yıllık Programı‘ndan derlenen bilgilere göre, aile hekimliği sayısı 2023’te 30 bin 680’e yükseltilecektir. Peki, aile hekimi unvanına nasıl sahip olunur? Aile hekimi nasıl olunur merak edenler için bu soruyu kapsamlıca yanıtladık.
Aile Hekimi Olma Şartları
Bir uzmanlık dalı olan aile hekimliği ile hizmet modelini ifade eden aile hekimliği arasında farklılık söz konusudur. Aile hekimi nasıl olunur sorusunu detaylı olarak yanıtladığımızda bu farklılık daha iyi anlaşılacaktır. Öncesinde ise aile hekimliği nedir konusuna açıklık getirelim.
Aile hekimliği, tedavinin yanı sıra hastaları doğru yönlendirme amacı taşıyan bir hizmettir. Birinci basamak sağlık kuruluşlarında görev yapan aile hekiminin görevleri, akut veya kronik sağlık sorunlarını bütüncül yaklaşımla değerlendirerek çözüm sunmak ve tedavi sürecini hızlandırmaktır. Aile hekimleri, uzmanlık gerektiren alanlarda gerekli yönlendirmeyi yaparak hasta mağduriyetlerini de önler. Bu yönüyle aile hekimleri için sağlık danışmanı ifadesini kullanmamız yanlış olmayacaktır.
Gelelim aile hekimi olma şartlarına. Aile hekimi olmak için tahmin edebileceğiniz üzere uzun bir eğitim sürecini tamamlamak gerekir. Birazdan aktaracağımız bu süreci tamamlamak yasal olarak aile hekimliği yapmanın önünü açsa da bazı kişisel özelliklere sahip olmak da aile danışmanlığı şartlarına dahildir. Nitekim mesleki niteliklerle uyumlu kişisel özelliklere sahip olmamak mesleki ilerlemenin ve başarının önünde engeldir. Aile hekimlerinin sahip olmaları gereken özellikler şunlardır:
- Hastalara din, dil veya ırk ayrımı olmaksızın hizmet edebilecek kişisel ve mesleği değerlere sahip olmak,
- İnsanlarla sağlıklı iletişim kurmakta başarılı olmak,
- İyi bir dinleyici olmak,
- Diğer sağlık çalışanları ile koordineli bir şekilde çalışmaya yatkın olmak,
- Soğukkanlı olmak,
- Dikkatli ve şüpheci olmak,
- Yüksek sorumluluk bilincine sahip olmak
- Analitik düşünme becerisine sahip olmak,
- Sorunlara işlevsel çözümler sunabilmek,
- Tıp dünyasını ve güncel gelişmeleri takip etmeye istekli olmak.
Aile hekimi unvanına sahip olmadan önce bu mesleğin birtakım zorluklarının da olabileceğinin bilincinde olmak gerekir. Aile hekimliğinin avantajları ve dezavantajlarını aşağıdaki tabloda görebilirsiniz:
| Aile hekimliğinin avantajları | Aile hekimliğinin dezavantajları |
| Çalışma saatleri düzenlidir. | Sağlık çalışanlarına karşı artan şiddetten aile hekimleri de etkilenir. |
| Fazladan mesai yapmak pek gerekli olmaz. | Aile hekimliği yorucu bir meslektir. |
| Aile hekimleri düzenli maaş alırlar. | Ek gelir kazanma fırsatı yoktur. |
| Aile hekimi görev yetki ve sorumlulukları nettir. | |
| Aile hekimliği itibarlı bir meslektir. | |
| İşsiz kalmak olası değildir. |
Aile Hekimi Olmak İçin Kaç Yıl Okunur?
Aile hekimi olmayı planlayanların en çok yanıt aradığı konu aile hekimlerinin kaç yıl eğitim alması gerektiği ve unvana kaç yılın sonunda kavuşabildiğidir. Süreyi netleştiren aile danışmanı unvanına hangi yöntemle sahip olunduğudur. Uzman aile hekimliği ile sözleşmeli ve pratisyen aile hekimliği için süreç farklı ilerler.
Aile hekimi olmak için başvurabilecek üç hekim türü vardır. Bunlar;
- Uzman olmayan, yani pratisyen hekimler,
- Uzman aile hekimleri,
- Diğer branşlarda uzman doktorlar.
Her koşulda öncelikli olarak tıp fakültesinden mezun olmak gerekecektir. Tıp fakültesinde; klinik eğitim, uygulamalı eğitim ve teorik eğitim verilir ve süre 6 yıldır. Aile hekimliği eğitim programını sürede dahil ettiğimizde aile hekimi olmak için 7 yıl eğitim almak gereklidir diyebiliriz. Aile hekimliği ana bilim dalı bölümünde uzmanlık yapanlar için süre tıp eğitim süresi ile sınırlı kalır.
Pratisyen Aile Hekimi Nasıl Olunur?
Tıp mezunu herkes pratisyen hekim olarak göreve başlama hakkına sahiptir. Pratisyen hekimlerin de toplum sağlığı merkezlerinde aile hekimi olarak çalışmaları mümkündür. Yalnız bu durum şu koşula bağlanmıştır: Aile hekimliği uyum eğitimi ve aile hekimi sertifikası almak. Pratisyen hekimlerinin sertifika almaksızın aile hekimi olabilmesi için tek yol aile hekimliği ana bilim dalında eğitim almaktır.
Sözleşmeli Aile Hekimi Nasıl Olunur?
TUS Klinik Bilimler sınavında en az 40 puan alan adaylar belirli bir kontenjan dahilinde uzmanlık eğitimi alırlar. Aile hekimliği pozisyonunun boşalması veya yeni pozisyon açılması durumunda, belirttiğimiz gruptaki hekimler için Sağlık Bakanlığının beş gün süreyle yayına çıkardığı ilana başvurma hakkı doğar.
Aile Hekimi Maaşı Ne Kadar?
Aile hekimi maaşları ne kadar sorusunun yanıtı kesin değildir. Pratisyen aile hekim maaş ile uzman aile hekimi maaşları arasında farklılık söz konusudur. Aile hekimlerinin maaşı, şu unsurlara bağlı olarak değişkenlik gösterir:
- Aile hekimine kayıtlı kişilerin sayısı (Kişi sayısı fazla ise maaş puanı artar)
- Enflasyon oranı
- Birimin elektrik, su, temizlik, ikram gibi giderleri
- Aile hekiminin merkezin dışında görev yapması(evde sağlık hizmeti)
- Tedavide kullanılan malzeme ve ekipmanlar
- Aile hekiminin maaşında yapılan kesintiler (gelir vergisi, binde altı damga vergisi, %6 oranında kesilen sosyal güvenlik primi)
Aile hekimi maaşı belirli koşullara göre farklılık göstermekle birlikte 2022 yılında aile hekimlerinin ortalama maaşının 17 bin TL olduğunu söylemek mümkündür.
Aile Hekimliği Hakkında SSS
Aile hekimliği hizmeti Sağlık Bakanlığına bağlı olarak verilir. Alt kuruluş ise Halk Sağlığı Genel Müdürlüğüdür. Aile hekimliği işlemleri Aile Hekimliği Dairesi Başkanlığı tarafından yapılır.
Aile hekimleri uzman aile hekimi unvanına sahip olabilmek için uzmanlık eğitimi almalıdır. Öncesinde de ise Tıpta Uzmanlık Sınavı’na (TUS) girmelidir. TUS puanını aldıktan sonra aile hekimliği başvurusu yapacakları kurum Halk Sağlığı Genel Müdürlüğüdür.
Aile hekimi olmak için gerekli belgelerden biri aile hekimliği sertifikasıdır. Sertifika almak için aile hekimliğine uyum eğitimi almak gereklidir. Eğitim almadan sertifikaya sahip olmanın herhangi bir yolu yoktur.
Özetle;
Bir tıp disiplini olarak ifade edilen aile hekimliği hakkında bilgi arayışındakiler için bu mesleki unvana nasıl sahip olunduğunu ele aldık. Aile hekimi nasıl olunur başlığı altında aile hekimi olmak için gereken tüm koşulları aktardık. Tıp fakültesi mezunuysanız, aile danışmanlığı da eğitim almak koşuluyla yapabileceğiniz işler arasındadır. Meslekler sayfamızı takip ederek farklı meslekler hakkında da bilgi edinebilirsiniz.
