Günümüzün tartışmasız en popüler konularından birisi; sanal gerçekliği fiziki gerçeklikle buluşturan alternatif evren, Metaverse!
Metaverse kelimesi, ‘meta’ (öte) ve ‘universe’ (evren) kelimelerinin bir araya gelmesiyle türetilen yeni bir kelimedir. Metaverse kelimesi bu noktada, tüm sanal dünyaların, artırılmış gerçekliğin ve tüm internet aleminin toplamından oluşan bir sanal alandır.
“Metaverse” kelimesi ile ilk kez, bilim kurgu yazarı Neal Stephenson’ın 1992 tarihli cyber punk romanı, Snow Crash’ta karşılaşmıştık. ‘Snow Crash’te Metaverse, yüksek teknolojisi olan arttırılmış gerçekliğe sahip cihazlarla kullanıcılar tarafından deneyimlenebilen sonsuz bir sanal dünyadır.
Geçtiğimiz yıllar boyunca metaverse kavramı, internette, tv’de, romanlarda, bilim kurgu dizilerinde ve filmlerinde ve oyun endüstrisinde geniş yer buldu. Bir noktaya kadar Metaverse hakkında her şey eğlence dünyasının birer parçasıydı.
Fakat 2021 yılında Facebook’un metaverse’ü tüm gerçekliği ile inşa etmeye başladığını duyurması ve Microsoft’un kurumsal meta verileri toplamaya ve arşiv oluşturmaya başlaması gibi çalışmalar ile Metaverse konusu boyut değiştirmeye başladı.
Metaverse, gerçeğe en yakın olan sanal dünya olarak bireylerin dijital avatarlarla kendilerini temsil ettikleri bir sanal alana dönüştü. Metaverse yani sanal dünya, içinde yer alan toplumun veya toplulukların kararları ve eylemlerine bağlı olarak sürekli bir şekilde büyümeyi ve gelişmeyi sürdürmekte. İnsanlar %100 sanal şekilde metaverse’e girebilecek ya da artırılmış gerçeklik veya karma gerçeklik sayesinde fiziki alanlarda metaverse’e ait bölümlerle etkileşime geçebilecekler.
Metaverse Geleceği Nasıl Değiştirecek?
Metaverse kavramını tüm sanal-dijital platformların birleştirildiği yani internet üzerinde yapabildiğiniz her şeyin tek bir çatı altında toplandığı sonsuz paralel bir evren olarak tanımlayabiliriz. Facebook şirketinin CEO’su olan Mark Zuckerberg de metaverse kavramını “sadece bakmak yerine içinde bulunduğunuz bir internet” diyerek tarif ediyor.
Metaverse evreni için bugüne kadar yapılan en güzel ve en ikonik tasvirlerden biri şüphesiz tasvir, 2018 yılında beyaz perdeye de uyarlanan Ready Player One kitabıdır.
Ready Player One’a UfakBir Bakış
Ready Player One kitabına göre insanlar, sanal gerçeklik yöntemleri ile birlikte dijital bir dünyada gerçek dünyadaki şekilde zaman geçirebiliyor, etkileşim kurabiliyor ve diledikleri gibi görünebiliyor.
Daha detaylı bir özete bakmak gerekirse “ASIS denilen bir evrende zamanını büyük bir kısmını harcıyor. Bu sanal dünyada avatarlarıyla temsil ediliyorlar. James Halliday isimli karakterin yarattığı bu sanal evren neredeyse gerçek dünyadan daha kıymetli hale gelmiş. Zaten film bu çıkarımı açık bir şekilde gösteriyor.
Gerçek dünya; gettolardan oluşan, sıradan insanların avatarlarını daha iyi bir konuma getirmek için çaba gösterdiği, şehirlerin üst üste konulan prefabrik evlerden oluştuğu renksiz ve sıkıcı bir yer. Sanal evren ise tam aksine renkli ve heyecanlı. İnsanların sanal evrendeki benlik idraki gerçek dünyadan daha kuvvetli. İyi bir avatar yaratmak ve kişisel puanını yükseltmek hayati bir olgu.
Yani olmak istenilen benliğe ulaşmak için bu evren tek seçenek olmuş 2045’te. Gerçek dünya, sanal âlemin sunduklarına yenilmiş durumda.
Hikâyenin özünde James Halliday’in ölmeden evvel çektiği bir video var. OASIS’e gizlenmiş üç anahtar vardır. Bunları bulana vaat ettiği şey ise şirketin tüm haklarını devretmektir. Herkes bunları bulmak için sanal gözlüklerini takar, ipuçlarını arayarak OASIS’in sahibi olmaya çalışır. Ana karakter olan Wade – Parzival takma adlı genç karakter şifreyi çözer ve arkadaşlarıyla birlikte anahtarlara sahip olurlar. Bunun sonucunda sanal dünya ve gerçek dünyada birtakım ödülleri kazanırlar.
Bu esnada IOI isimli internet sağlayıcısı bir şirket de ödülün peşindedir. Bu şirketin CEO’su Nolan Sorrento’dur. Sorrento filmin takım elbiseli kötü karakteridir ve başarıya ulaşmak adına her şeyi mübah görmektedir. Bu şirket yüzlerce çalışanıyla Hallday’ın sırrını çözmeye çalışarak Sorrento adına OASIS’i ele geçirmeye çalışmaktadır.
Ancak sonunda Wade karakteri ve arkadaşları mücadeleyi kazanır ve şirket Wade’in olur. Bu arada Wade sanal dünyada âşık olduğu kadına gerçekte de âşık olması ilginç bir durum yaratır. Sonunda şirketin sahibi olan Wade’in OASIS’i sonlandıracağı beklenirken haftada sadece iki gün sanal âlemi kapatma kararı alır. Bu son kitaptaki son ile ayrışmakta.
İyi karakter olarak karşımıza çıkan Halliday’e ise iyimser bakmak kolay değil. Zira kendisi bir sosyopat ve bu evreni inşa etme sebebi gerçek hayatta insanlarla iletişim zorlukları yaşamasından kaynaklanıyor. İnşa edilen sistem onun ürünü ve tüm çabası gerçek insanları oyunun içinde tutmaya yönelik. Yani gerçeklik algısının yitirilmesi onun ürünü. Aynı zamanda filmde insanların sanalın kölesi olmasının da mimarı.”
Genel hatlarıyla hikâye örgüsü bu şekilde olan Ready Player One filmi metaverse olgusunun daha somut halde incelenmesine ve derinleşmesine imkân tanıyarak kişilerin bugünlerde gelecek adına yapılacak tahminleri için kaliteli bir tartışma zemini sunuyor.
Bugün metaverse olgusu, gerçek ve dijital dünyanın etkileşim içinde olduğu, hayat kolaylaştıran bir unsur olarak görülmekte. Metaverse vasıtası ile etkinlikler yapılacağı, ürün pazarlanacağı, insanların vakit geçireceği, yeni iş imkânlarına sahip olacağı yeni bir dünya gerçek olacak. Bu gelecek tasviri daha çok faydalı ve yapıcı yönleriyle dikkat çekiyor. Fakat madalyonun ikinci bir yüzü daha olduğu izleyicilere bu film aracılığıyla hatırlatılıyor.
Metaverse’te Her Şeyi Yapmak Mümkün Mü?
Bugün, başka bir ülkede hatta başka bir kıtada yaşayan arkadaşınızla görüntülü görüşme gerçekleştirebiliyorsunuz. Metaverse evreni, işte tam olarak bu görüşmeyi avatarlar vasıtası ile yüz yüze gerçekleştirmeyi, sadece basit bir konuşma eylemi gerçekleştirmeyi değil arkadaşınızla sinemaya, konsere ya da alışverişe gitmeyi mümkün kılıyor. Yani planlanan metaverse evreni için gelecek bu yönde.
Şu anda metaverse dijital evreninde oluşturulan 3 boyutlu avatarlar çalışmak, gezmek, oyun oynamak, konsere gitmek, kripto paralarla alışveriş yapmak gibi birçok günlük aktiviteyi yerine getirebiliyor. Proje kapsamında çalışmalar devam ediyor ve avatarlar ile sistem geliştirilmeyi sürdürüyor. Yakın gelecekte de etkin bir şekilde hayatımızın büyük bir parçası olacağı aşikâr. Üstelik Metaverse evreninin bu kadar hızlı gelişmesi ve yakın gelecekte hazır olacak olmasını düşündüren şey sadece teknolojideki gelişmeler değil. Salgın döneminde global olarak yaşanan eve kapanma, evden çalışma ve iletişiminin evden yürütülmesi de kapsamı oldukça dar da olsa metaverse evreninin önceden deneyimlenmesine olanak sağladı.
Gerçek bir Metaverse evrenine giden yol ise oldukça engebeli. Öncelikli olarak küresel çapta bir ağ oluşturması gerekmekte. Bununla birlikte milyonlarca hatta milyarlarca kullanıcıyı eş zamanlı olarak kaldırabilecek bir bilgi işlem gücünün sağlanabilmesi gerekiyor. Günümüzün teknolojisi ise şu an bu yükü kaldırmaktan oldukça uzak.
Paralel evrenimiz için temel atılmaya başlandı. Mevcut evrenimiz küresel krizler ile olan mücadelesini kazanır ve büyük yıkımdan kurtulabilirse gelecekte inşası tamamlanacak ikinci evrenimiz sürprizleriyle birlikte hayatımıza girecek. Bakalım gelecek bize neler getirecek.
