Siz de ayrı yazılması gereken kelimeleri birleşik gördüğünüzde yazan kişiyi uyarmak için büyük bir istek duyuyor musunuz? Yoksa siz de zaman zaman bir kelimenin doğru yazılışı hakkında araştırma ihtiyacı mı hissediyorsunuz? Elbette iki durumun da yaşanması olası. Neyse ki hayatımızda TDK ve bizi ona ulaştıran kılavuzlar ile Google var. Biz de sizler için ince eleyip sık dokuyarak yazımı karıştırılan sözcükler hakkında yazdık. Bazı satırlarda “aa” nidasını şimdiden duyar gibiyiz. Hadi biraz öğrenip öğrenirken de biraz eğlenelim😉
“Türk Dili, Türk Milletinin kalbidir; beynidir.” Mustafa Kemal Atatürk
Yazımı Karıştırılan Kelimeler
Yanlış yazılan kelimeler ve bu kelimelerin doğru yazımı şeklinde bir liste veya yazım kuralları tablosu beklediğinizi biliyoruz. Bu listeyi ilerleyen satırlarda bulabileceksiniz. Öncesinde yazım yanlışının ne olduğu ve neden yazım yanlışı yapıldığı konusuna açıklık getirmeliyiz.
Yazım yanlışı yapılmasının nedeni yalnızca Türkçenin yabancı kökenli sözcükler ile beslenmiş bir dil olması değildir. Ayrı ve bitişik yazılan sözcükler çoğunlukla karıştırılır. Sessiz harflerin yerinin değiştirilmesi de karışıklığa ve yanlışlara neden olur. Yazım hatalarını şu konularda daha çok görebiliriz:
- -mek,-mak ile çekimlenen kelimelerden oluşan deyimler
- İkilemeler
- Bağlaç ve zamirler
- Mastar eki
- -mi soru edatı
- Pekiştirmeli sözcükler
- Ek fiilin yazılışı
- Birleşik kelimeler
- Kısaltmalar
- Satır sonuna sığmayan sözcükler
- Düzeltme işareti
Yetenek ve bilginin ölçüldüğü sınavlarda ve üniversite öncesi eğitim kademelerinde yazım hataları üzerinde özellikle durulur.
Türkçede Yanlış Bilinen Kelimeler
Türkçeyi doğru kullanma, toplum içinde doğru anlaşılmanın gereğidir. Ne var ki bazen sözcüklerin doğru kullanılmaması yanlış anlamalara sebebiyet verdiği gibi yanlışın kanıksanmasına da neden olabilmektedir. Aşağıdaki kelimeler en çok karıştırılan yazım yanlışları için örnek teşkil eder:
| Yanlış | Doğru |
| Erezyon | Erozyon |
| Şarz | Şarj |
| Acitasyon | Ajitasyon |
| Gardolap | Gardırop |
| Afaroz | Aforoz |
| İnsiyatif | İnisiyatif |
| Komidin | Komodin |
| Kareografi | Koreografi |
| Vejeteryan | Vejetaryen |
| Akapunktur | Akupunktur |
| Cimnastik | Jimnastik |
| Gravat | Kravat |
En çok yazım yanlışı yapılan kelimeler genellikle ayrı ve bitişik yazılması gereken sözcüklerin karıştırılmasından kaynaklanır. Yazımı karıştırılan ayrı ve birleşik sözcükler şunlardır:
| Yanlış | Doğru |
| Bilinç altı | Bilinç altı |
| Yasadışı | Yasa dışı |
| Demiryolu | Demiryolu |
| Artarda | Art arda |
| Eskiçağ | Eski Çağ |
| Yurtdışı | Yurt dışı |
| Farketmek | Fark etmek |
| Baş kaldırı | Başkaldırı |
| Haftasonu | Hafta sonu |
| Başdöndürücü | Baş döndürücü |
| Git gide | Gitgide |
| Ayışığı | Ay ışığı |
| Sizinde | Sizin de |
Paylaştığımız tablolar Türkçenin okunduğu gibi yazılmayan bir dil olduğunun ispatı niteliğindedir. Türkçeyi doğru kullanmanın en iyi yolu ise bol bol kitap okumaktır. Diksiyon eğitimi almak da nispeten faydalı olur.
Türkçede Yabancı Kökenli Sözcükler
Türkçede yabancı kökenli sözcükler, farklı kültürlerle iş birliği ve paylaşımı kolaylaştıran unsurlar olarak görülebilir. Ne var ki yabancı dilden Türkçemize girmiş olan kelimeler, yazım yanlışlarının en önemli nedenlerinden biridir. Yazımı karıştırılan yabancı kökenli sözcükler ve bu sözcüklerin doğru yazımı için şu imla kurallarına dikkat etmek gerekir:
- Latin harflerini kullanan dillerdeki özel adlar özgün olarak yazılmalıdır. (Beethoven, New York vb.)
- Türkçeye yerleşmiş bazı Batı kökenli kişi ve yer adları Türkçede okunduğu şekilde yazılmalıdır. (Napolyon, Hollanda vb.)
- Yabancı kökenli özel isimlerden türemiş olan akım adları Türkçede okunduğu şekilde yazılmalıdır. (Marksist, Marksizm vb.)
- Yer adları ait olduğu dilde ayrı yazılmışsa Türkçede de ayrı yazılır. (Rio de Janeiro, Buenos Aires vb.)
- Arapça ve Farsça kökenli yer adları Türkçenin özelliklerine göre yazılır. Trablusgarp, Cezayir vb.)
- Yunanca özel adların yazılışında Yunan harflerinin ses değerlerinin karşılığı olan Türkçe harfler kullanılır. (Sokrates, Aristoteles vb.)
- Rusça özel adlar yazılırken Rus harflerinin ses değerlerinin karşılığı olan Türkçe harfler kullanılır. (Moskova, Omsk vb.)
- Çince ve Japonca özel adlar da Türkçede yerleşmiş olduğu şekilde yazılır. (Hiroşima, Şanghay vb.)
- Türk devletleri ve topluluklarındaki özel adlar, Türkçede yerleşmiş olduğu şekilde yazılır. (Azerbaycan, Cafer Cebbarlı vb.)
Türkçe zengin bir dil olduğundan bazı kelimeleri söylemek kolay olmayabilir. Türkçede telaffuzu zor kelimeler ve kökenlerine şu birkaç örneği verebiliriz:
- Binaenaleyh: Arapça
- Ropdöşambır: Fransızca
- Halüsinasyon: Fransızca
- Enstitü: Latince
- Muayenehane: Arapça
- Klostrofobi: Fransızca
Her Türkün “Türkçedeki yabancılaşmayı önlemek” için çabalamaya sorumlu hissetmesi gerekir. Bunun için de ropdöşambır kelimesi yerine sabahlık kelimesini kullanmak, binaenaleyh kelimesi yerine bundan dolayı kelimesini kullanmak daha doğru olacaktır. Bu noktada TDK’nin yabancı sözlere karşılıklar kılavuzundan yararlanmanızı öneririz.
ÖSYM’nin Sorduğu Yazım Yanlışları
ÖSYM, özellikle de TYT (Temel Yeterlilik Testi) ve KPSS’de (Kamu Personeli Seçme Sınavı) soru dağılımında yazım yanışlarına yer vermiştir. Son 10 yılda YKS’de TYT Türkçe sınavında şu kelimelerdeki yazım yanlışı sorulmuştur:
| Doğru | Yanlış |
| ayırt etmemizi | ayırtetmemizi |
| antrenör | Antırenör |
| kanıtlayamadı | kanıtlıyamadı |
| değişkenlik | değişgenlik |
| konuksever | konuk sever |
| çiçekçi | çicekci |
| Anadolu estetiğini | Anadolu Estetiğini |
| 2003’te | 2003’de |
| Taksim Meydanı’nda | Taksim meydanında |
| Doğancılar semtindeki | Doğancılar Semti’ndeki |
| yanı sıra | yanısıra |
| öyle ki | öyleki |
| unvan | ünvan |
| 2’nci | 2’inci |
| İcat edilmiş | icadedilmiş |
| Uzungöl beldesi | Uzungöl Beldesi |
| sıra dışı | sıradışı |
| deniz yılanı | denizyılanı |
| KYK’de | KYK’da |
| Leyla ile Mecnun | Leyla İle Mecnun |
| değer bilir | değerbilir |
| Alman Çeşmesi | Alman çeşmesi |
| Hak ettiği | hakettiği |
| iş birliği | işbirliği |
| unutu mu vermiş | unutumuvermiş |
Yukarıdaki tablo ÖSYM’nin yazım yanlışının farklı nedenlerine yönelik soru sorduğunun göstergesidir. YKS veya KPSS için hazırlanıyorsanız çıkmış sorular ve çözümleri ile hazırladığımız bu tablo epey işinize yarayacaktır.
Özetle;
Türkiye’nin eğitim haber portalı eğitim.net olarak zaman zaman sürçülisan yapsak da kelimelerin doğru yazımı konusunda biraz hassas olduğumuzu kabul edelim. ÖSYM’nin de bu konuda hassas olduğu “aşağıdaki cümlelerin hangisinde yazım yanlışı vardır” soru kalıbından bellidir. Biz de mini rehber oluşturup yazımı en çok karıştırılan kelimeler derlemesi yapmak istedik. Eh, başarılı da olduk, yanlış kullanılan kelimelere ve karıştırılan sözcüklere epeyce örnek vermiş olduk. Sahi, bu listede olmayıp da sizin de doğru yazılışını öğrendiğinizde şaşırdığınız bir kelime var mı? Varsa, lütfen yorumlara belirtin.
